Kendi interaktif haritanızı yapmak ister misiniz?

Bu yazımda, yeni medyanın sunduğu birçok imkândan birini, hatta sanırım en çok sevdiğimi anlatmak istedim. İnternette birçok haber sitesinde ya da blogda gördüğümüz, etkileşime girebildiğimiz haritalar hepimizi büyülemiştir. En yaygın örnek olarak seçim sonuçlarının aktarıldığı haritaları gösterebiliriz.

İmleç ile herhangi bir şehrin üstüne geldiğimizde o şehirde seçimlerin kimi lehine veya aleyhine sonuçlandığını görmek, interaktif sunumlara ilgisi olan gazeteciler ya da yurttaşlar için hep ilgi çekici ve etkileyici olmuştur.

Peki bu haritaları tasarlamak için yazılımcı mı bulmalıyız? Hayır! Temel bilgisayar bilgisi ile bir harita hazırlayıp, istediğimiz bilgileri interaktif şekilde okuyuculara sunmamız mümkün. Hem de çok kolay!

Bu yazıda, sizlere iki siteden bahsedeceğim: Birincisi GeoJson.io, diğeri de Flourish.

Bu iki site, hazırlayacağımız harita için, en azından benim deneyimlerime göre en kolay ve ücretsiz iki araç. Flourish’i sıklıkla kullansam da, GeoJson.io ile yakın zamanda tanıştım ve sunduğu imkânlar çok hoşuma gitti. Şimdi kısaca bu iki siteyi inceleyelim.

NEDİR BU FLOURISH?

Flourish, “Verinizi çarpıcı görselleştirmeler ve hikâyeler ile keşfedin ve anlatın. Yayımlayın, sunun ya da indirin. Bir yazılım yüklemenize ya da kod yazmanıza gerek yok” sloganını kullanan bir veri görselleştirme platformu. Gmail hesabınız ya da sitenin kendi sistemi ile üye olabileceğiniz platform, birçok veri görselleştirme aracını ücretsiz olarak kullanıma sunuyor. Tek yapmanız gereken üye olmak ve birçok veri tipi için tasarlanmış şablonlardan birini seçerek işe başlamak.

Flourish’in sunduğu şablonlar arasında çubuk, pasta, alan, balon, ‘at yarışı’ grafikleri, haritalar, diyagramlar ve diğer birçok veri görselleştirme yöntemleri bulunuyor. Her şablonda, ‘bunu nasıl kullanırım’ opsiyonu bulunuyor ve site size tıkladığınız şablonun nasıl kullanılabileceğini anlatıyor. Ne yazık ki sadece İngilizce anlatım söz konusu, ama kullanımı oldukça kolay, birazdan birkaç şablonu beraber inceleyeceğiz.

Flourish şablonlarına örnek olarak, 31 Mart yerel seçimleri verilerini kullanarak hazırladığım “Parlamento şablonu”nu anlatmak istiyorum. Bu şablon, daha çok seçim verileriyle ilgili görselleştirme yapmak için tasarlanmış.

Parlamento şablonunu kullanarak, yerel seçimlerde hangi partinin ne kadar belediye kazandığını ya da kaybettiğini, ‘sıkıcı’ rakamlar yerine bu şekilde bir grafik ile göstermeyi yeğlerim; çünkü çoğu insanın daha çok ilgisini çekecektir. Peki bu grafiği nasıl yaratırız?

Oldukça basit. Veri kazıma deneyimi olmayanlar bile, biraz uzun sürecek olsa da, tek tek seçimle ilgili verileri kopyala/yapıştır yaparak böyle bir grafik hazırlayabilir. Bu grafik için 3 farklı değişken kullandım. Birincisi, parti bölümü.

Microsoft Excel’e hakim olanlar için bu şablon oldukça tanıdık gelecektir. Olmayanlar için özetleyeyim: Aşağıdaki üç veri sütunu (A,B,C), partileri ve partilerin 2014 ve 2019 yıllarında aldıkları şehir sayılarını gösteriyor.

Fotoğrafta gözüktüğü üzere, bu şablonu hazırlamak için tek yaptığım, yerel seçimlere hangi partilerin katıldığını ‘A’ sütununa, 2014’te kazandıkları il sayısını ‘B’ sütununa, 2019’da aldıkları il sayısını da ‘C’ sütununa yazmak oldu.

Bu verileri ilgili bölümlere yazdıktan sonra, ikinci önemli kısıma geliyoruz. Sağ taraftaki ‘Select colums to visualise (Görselleştirmek için sütunları seç)’ bölümünde birkaç ayar yapmamız gerekiyor. Party name (Parti ismi) bölümüne, ‘A’ sütununa partileri yazdığımız için ‘A’ yazmamız gerekiyor. Böylece şablon, ‘A’ sütununa yazılan isimleri parti ismi olarak tanıyor.

Seats (koltuklar) bölümünü ise, 2014 ve 2019 seçim sonuçlarını kıyaslamak için kullandım. bu iki yılı da, arada ‘-‘ işareti olmak koşuluyla ‘B-C’ olarak belirttim. Böylece şablonun ‘A’ sütunu partileri, ‘B’ ve ‘C’ sütunları yılları algılamış oldu.

Aslında bu tip bir görselleştirme için (seçim verileri) tek yapmamız gereken bu. ‘Data’ bölümünden ‘Preview’ bölümüne geçtiğimizde, girdiğimiz verilerin görsel olarak nasıl gözüktüğünü önizleyebiliyoruz.

Bunu temel ve basit bir örnek olarak göstermek istedim. Elbette bloklardaki yılları ya da parti isimlerini değiştirebilir ve artırabilir, böylece yeni görselleştirmeler elde edebilirsiniz.

Biraz deneme-yanılma yöntemi ile emin olun ne kadar hızlı öğrendiğinize siz de şaşıracaksınız. ‘Parlamento şablonu’ örneğini, Flourish’in sunduğu, kullanımı en basit şablonlardan biri olduğu için özetlemek istedim. Yazıya, başlıkta sizi ‘avladığım’ şekliyle, Flourish ve GeoJson’un eşsiz interaktif harita uyumunu anlatarak devam etmek istiyorum.

GEOJSON VE FLOURISH İLE SINIRSIZ HARİTALAR

Flourish’i az çok kavradık; peki nedir bu GeoJSON ? Vikipedi’ye göre, GeoJSON, “mekansal olmayan nitelikleriyle birlikte basit coğrafi özellikleri temsil etmek için tasarlanmış açık bir standart formattır.” Şovlu betimlemeleri geçersek, kısacası haritaları görselleştirmek için kullandığımız bir veri formatı diyebiliriz (umarım yanlış bir şey yazmamışımdır ve mühendislerden linç edilmem).

Aşağıda, yol haritasını biraz daha detaylı anlatmaya çalışacağım:

GeoJSON formatlı dosya nasıl yaratılır?

Bu sorunun cevabı, mükemmel bir hizmet olarak gördüğüm geojson.io‘da gizli. Bu site, size dünya üzerinden herhangi bir noktayı elinizle işaretleyip onu GeoJSON formatına dönüştürebilmenize imkân tanıyor. Tek yapmanız gereken, paint kullanırmışçasına haritayı karalamak ve verilerinizi GeoJSON formatında kaydetmek!

Yukarıdaki görselde, kırmızı ile işaretlediğim yerdeki araçları kullanarak, İstanbul’un üç noktasını harita üzerinden işaretledim. Bu işaretler, anlık olarak sağ tarafta GeoJSON formatında kaydedildi. Bunu, sol taraftaki ‘Save’ bölümünden ‘GeoJSON’ formatında indirdim; böylece işaretlediğim bölgelerin, veri görselleştirmede kullanabileceğim formatta olan dosyasını, hiçbir kodlama dili bilmeden edinmiş oldum.

FLOURISH İLE GEOJSONU BİRLEŞTİRMEK

Sırada bu dosyayı Flourish ile birleştirmek var.

Flourish, haritalandırma şablonlarında GeoJSON ya da JSON formatlı veritabanı talep ediyor. Bu formatlar, Flourish’in verileri okuyup yazabilmesini kolaylaştırıyor. “Teknik bilgisayar şeyleri” olarak düşünüp korkmayın; birazdan GeoJSON bir dosya oluşturmanın ne kadar kolay olduğunu anlatacağım.

Flourish’in harita şablonları, alttaki gif’te olduğu gibi, GeoJSON verisi sunduğunuz zaman dünyanın herhangi bir noktasını interaktif bir sunum hazırlamak için önünüze getirebiliyor. Verileri GeoJSON olarak aldıktan sonra, şablon bize dünya üzerinde işaretlediğimiz noktaları interaktif bir şekilde sunuyor. Bundan sonrası şablonu biraz kurcalamayı gerektiriyor.

Verilerimizi yükledik, artık GeoJSON formatlı dosyamız Flourish’e tanımlandı; fakat işimiz bitmedi. Yazının başında belirttiğim gibi, şablonun sağ kısmındaki ‘sütun ayarları’ bölümü yine iş başına geliyor.

Bu örnek için kullandığım şablon üç boyutlu bölge haritası. Bu şablonun veri bölümü; Bölge verisi (yüklediğimiz GeoJSON), Elevation (Boyutu belirtecek sütun), renk sütunu (Parti, ilçe vs. kategoriler için) ve meta veri sütunu (haritaya tıklanıldığında gösterilecek veriler) şeklinde ayrılıyor.

Üstteki gif’te, daha önce geojson.io’da seçtiğim ilçelere ilişkin -uydurma- iki veri girdim. ‘B’ sütununa ilçeyi, ‘C’ sütununa ilçede yaşayan kişi sayısını, ‘D’ sütununa da ilçenin GSYH’sini tanımladım (tekrar belirtiyorum, şablonu anlatmak için kullandığım, tamamen uydurma rakam ve tanımlar bunlar).

Böylece, 15 dakikamı bile almayan, üç ilçeye ilişkin önemli verileri, birçok internet kullanıcısının -düz yazıdan kesinlikle daha çok- ilgisini çekecek bir harita hazırlamış oldum.

Bu haritayı, sitenin sağ üst tarafındaki ‘Publish’ butonundan yayınlayıp, gömme kodunu alarak, bir tweet gömüyormuşçasına siteme ekleyebiliyorum:

İşte bu kadar. Siz de bu iki aracı kullanarak birçok interaktif harita oluşturabilir, hikâyelerinizi yeni medya adabında daha ilgi çekici şekilde takipçilerinize aktarabilirsiniz.